| ta-ta | bw- da-ag, gezegd door kleine kinderen. |
| taai èbbe | spr ‘T taai ebbe. ” Die eeget wèl taai”. Die heeft het hoog in z’n bol. Die is moeilijk te veranderen. |
| taand | spr: Nor z’nne taand. Naar zijn smaak. |
| tabaksblad | zn – paardenzuring, Oud. |
| takkerke | spel, tikkertje. zie: ètskejaoge, |
| zie: ongelukkig takkerke. |
| Ver.: takkerke stamt uit de 5Oer jaren, ètske is veel ouder. |
| taksbjeene | zn – O-benen, Oud. |
| Tanneke | spr: zie druk. |
| taofel | spr: Van ’n mwooie taofel kunde nie eete. Daar koop ik niets voor, na de opmerking “da’s mwooi”. |
| taofel zètte | ww- tafel dekken, gereed maken voor de maaltijd. |
| taole | ww-spreken, ‘K woor ‘m d’r nie mjeer oover taole. |
| taske | zn – kopje, kommetje koffie of thee. Dui.: die Tasse: het kopje. Fr.: la tasse: het kopje |
| tatte krijge | ww-klappen krijgen, ’n pak slaag krijgen, optater. Ety.: Tataar: lid mongoolse volksstam, middned.: tater, |
| lat.: tartarus: strafplaats in de onderwereld. |
| te lijk gaon | spr: Te lijk gaon. Naar een begrafenis gaan. |
| te uit èn te nao | spr: Ik èbbet oe te uit èn te nao vetld. Ik heb het je uitgebreid verteld. |
| teegestèggele | ww- tegenspartelen, van bv. een kind dat niet mee wil. zie: stèggele. |
| teekaa’uis | eig. – toponiem, Markt 60, thans pastorie, vroeger ’thuis t.b.v.de Catechisten. |
| Ver.: het E.K. huis, Catechisten van de Eucharistische Kruistocht, gesticht in 1928 te Breda. |
| tèèraoved | zn – feestavond, op kosten van de algemene pot. |
| tèère | spr: Tèère n’en smèère. Eten en drinken. |
| ww-besteden, opmaken, verteren. Ety.: teren: doen verdwijnen, middned.: vernielen. |
| tèèst | zn – hoofd, kop. Fr.: la tête: het hoofd. |
| tejiste | tw- ten eerste. |
| tèlle | ww- kruipen, van een meikever, voordat hij gaat vliegen. Ver.: hij telt dan n.l. z’n geld. |
| telloor | zn – kom, groot, breed, zonder oren. * Dui.: der Teller: palm van de hand. |
| zn – bord, Dui.: der Teller: het tafelbord, schaal. |
| tèmber | zn – postzegel, * Oud. Fr.: Ie timbre: de postzegel. |
| temèt | bw- mettertijd. |
| bw- haast, dadelijk. |
| tèmtaosie | bw- opschudding, ophef, kabaal. * Eng.: temptation: verzoeking, aanvechting. |
| ten offer gaon | ww- offeren, tijdens een begrafenismis naar voren gaan, om een bidprentje in ontvangst te nemen en een klein geldbedrag te offeren. |
| tenaoved | bw- vanavond, Oud. |
| tèng | spr: Gin tèng, goei teng. Zolang je niets hoort, gaat het goed. |
| zn – tijding, boodschap. Edd’al tèng g’ád ? Heb je al wat gehoord ? |
| tèngel | zn – nagel, van een kat of kip. * Oud. |
| tenjeeste | bw- meteen, dadelijk. |
| tènne | bw- achterin, Tènne de straot. Aan het einde van de straat. |
| bw – bekaf, IJ waar tènne. |
| zie: aflèègesklaor, zie: teutaon. Hij was aan het einde van zijn krachten. |
| tenostebij | bw- bijna, ongeveer, haast. Ned.: ten naaste bij. |
| tèst | zn – hoofd, lemand op z’nne tèst geeve. * Fr.: la tête: het hoofd. zn – klap, Ety.: titsen: aanraken, klanknabootsing. |
| tèts | zn – kopspijkertje, Ety.: taats: spijkertje, puntig ijzertje. |
| tètse | ww- stuiteren. |
| tètske | zn – punaise. |
| tèttemetoot | zn – vrouw, praatziek meisje. Ned.: tetteren, toot: mond. |
| tètter | zn – mond. |
| tèttere | ww-druk praten. |
| teut | zn – marskramer, leurder. handelaar. |
| zn – schoenneus, Ned.: tuit. |
| teutaon | bw- bekaf, ten einde, doodmoe. zie: aflèègesklaor, zie: tènne. |
| Ver.: tuit: het uiterste puntje. |
| teute | ww-treuzelen, talmen. |
| teutzakske | zn – puntzakje. |
| tgrwoot | zn – hoge stand, de notabelen. Oud. |
| ti(e)ms | zn – melkzeef. |
| tie | spr: D’n tie ee t’r in gepoept. Je hebt een vuil oor. |
| |
| zn – hond, Kèk uit, drèk komt de tie. Pas op, direct komt de hond. Middned.: tiehont: trekhond. |
| tiêger | zn – tijger, Oud. |
| tiekem, tiekom | bn – rechtsom, stuurcommando voor een paard.. zie: ottem. zie: aarem. Ver.: de “tik”teugel (snokteugel) leidt naar het rechtse paard. |
| Die richting is niet naar hier (links) maar naar die kant om: tiekom. |
| tientelton | zn – muziekdoos, Oud. |
| tiereliêre | ww- opgewekt zijn, enthousiast rondlopen, zichtbaar voor de omgevmg. |
| tieske | zn – strooien hoed, van voor WO I. Oud: goedkoop, werd verkocht door de populaire “Tietz” te Antwerpen. |
| tiete | zn – borsten, Ety.: tit: tepel, tiet. Middned.: tette: vrouwenborst. |
| tiète | zn – kippen, Weij.: genoemd naar hun lokroep: tiêt – tiêt. |
| tiêtekropper | zn – kippenkoopman, Oud. |
| tietellijntje | zn – tierelantijntje, ” Oud. |
| tiêteschuif | zn – luikje, in de staldeur of kippenhok. |
| tiggeswoorig | bw – tegenwoordig. |
| tije | ww-gaan, tij – teej- geteeje. |
| tikske | bw- ogenblikje, IJ waar in ’n tikske trug. Oud. |
| til | zn – knikker, mooi en glad, ligt lekker in de hand om te schieten. |
| tille | ww- hardlopen, Oud. |
| spel, knikkeren, alg. bekend, |
| zie: bommekètte, ljeemballe, vlienderkes, kaantouwes: grwoote en kleine kaant, jieke, vur de leut en vur ouwes. |
| tilleke | zn – drafje, Oud. |
| tipke | zn – puntje, op de letter i. |
| tits | zn – tikje. |
| titse | ww- opgewonden wachten, heen en weer wippen op je stoel in afwachting van belangrijk nieuws. |
| tjeen èn taander | bw- een en ander. |
| Tjielletjap | top- ver weg, als je het antwoord op de vraag ” Waar is hij?” niet wist, of niet wilde zeggen. Ij is nor Tjielletjap. |
| Ver.: n.a.v. Indië-gangers.1946-1950. Tjilatjap, plaats in ’t zuiden van Midden-Java. |
| tjielletjapper | zn – persoon, loopt er de kantjes vanaf. |
| tjoeleke | zn – vrouw, liefje. Oud. |
| tjuute | ww-strompelen, voortsjouwen. Oud. |
| tnegentig | tw- negentig, * Oud. |
| to(e)mmert | zn – toemaat, 2e snede van het najaarsgras t.b.v. het vee. Weij.: toe: er nog bij. maat: hoogdui.: mahd, eng.: madow, ned.: maaien. |
| tochtig zèn | zn – geslachtsdrift hebben, van bv. grotere boerderijdieren. De merrie, de koe, de zeug, de geit is respectievelijk: |
| pèrrig ofhèngstig, stierig, brèmsig, bokkig. |
| toe | bw- tot, Da padje gaot pesiês toe oons uis toe. Oud. |
| toekeel | zn – kiel, blauw, van onder loshangend. |
| ww- aankomen, Vur tien uure kan iederjin toekomme. Oud. |
| toekürref | zn – hengselmand, Oud. |
| toemaotskatje | zn – najaarskatje, zie: tommertkatje. |
| toenstrak | bw- daarstraks, iets langer geleden dan daarnet. Ver.: samentrekking van toen en daarstraks. |
| toerelezjoêr | spr: Op de toerelezjoér gaon. De bloemetjes buiten zetten. |
| toerneere | ww-wenden, draaien van het stuur van een fiets of auto. Oud. Fr.: tourner: draaien. |
| toespijs | zn – vleeswaren, als beleg op het brood. |
| toffeej | zn – ulevel, suikerwerk. Ety.: it.: ulivello: olijfje en wel: gesuikerde olijf. |
| tokke | ww- tikken, van het hart. Oud. |
| tollekes | zn – stoppelknollen, radijssmaak, groenvoer voor de koeien, zie gruun. |
| tomme(r)tkatje | zn – najaarskatje, ondermaats, vanwege de geboorte in het najaar. zie: baomiskatje. Ver.: |
| toemaat: 2e grassnede t.b.v. het vee. |
| tommert | spr: O.L.Heer aol z’nne tommert in. O.L.Heer haalt iemand in de hemel. Oud. |
| ton | bw- toen. |
| tonnesteboove | bw – ondersteboven. |
| toog | zn – ereboog, erepoort, bv. tijdens de straatprocessie. |
| toon | spr: Ginne schwoone toon zèn.Niet passen in de omgeving. Niet harmoniëren. * Oud. |
| toot | spr: Toot teege bakkes. Mond op mond kussen. |
| zn – gezicht, Trek nie zo’n toot! Trek niet zo’n gezicht! |
| zn – mond, Ou d’oew toot! Hou je mond! Ned.: tuit. |
| torre | ww- tornen. |
| toujour | bw- altijd, * Fr.: toujours |
| touter | zn – schommel, * Hee.: noorddui. taltern: heen en weer bewegen. Middned.: touteren: sidderen. eng.: to tilt: omvallen |
| trap gevalle | spr: Zèdde van de trap gevalle? Ben je naar de kapper geweest? |
| trapgaans | spr: Lwoope n’as n’n trapgaans. Grote passen, gauw thuis. |
| Trappedoelie | zn – Zwarte Piet, de strenge Zwarte Piet. |
| treej | zn – lessenaar met stoel, vastgezet op een verhoging. |
| trèfte | ww- treffen. |
| trèfter | zn – trechter. |
| treil | zn- rij hokken, graan op het veld. Oud. Eng.: trail: spoor. |
| trein | zn – wagen, grote boerenwagen, evt. met aanhang. |
| trèkke | spr: zie paole. spr: zie schumke. ww – lijken op. |
| trèkke n’op | ww-lijken op, Da trèkt op niks. Dat lijkt nergens op. |
| trèkpad | zn -jaagpad, om de schuit voort te trekken. |
| trèkpot | zn – koffiepot, of theepot. Oud. |
| trezeej | zn – vergiet, Weij.: trezel, trijzel: treuzelen. |
| triebenaol | zn – rechtbank, gerechtshof, Paleis van Justitie. Oud. |
| triên | zn – pijama, Oud. |
| zn – vrouw, onnozel meisje, traag van begrip. |
| troela | zn – vrouw, meisje dat alles te gemakkelijk neemt. |
| troeleke | zn – troetelnaam, voor een kind. |
| trok | zn- trog, Oud. |
| trop | spr: Ik zèn ik trop. Ik heb ’t overdruk. Oud. Fr.: trop: te, teveel. |
| bw- puik, ‘T is trap! Het is puik! * Oud. |
| trouwe | spr: Trouwe vur de wèt, is nog nie vur ’t bèd. Trouwen voor de kerk (’t bèd), is het belangrijkste. |
| trouwfrak | zn – trouwjas, |
| trubbel | zn – drukte, last, getob. ook: truggel Eng.: trouble: last, moeite. |
| trugbetaole | spr: zie schuld. |
| trwoost | zn – koffie, ‘N bakske trwoost. |
| tseuventig | tw- zeventig, Oud. |
| tuf | zn – speeksel. |
| tuffe | ww-spugen, spuwen. |
| spr: Ij tuft’r nie in. Hij lust het graag. bv. ’n borreltje |
| tuier, tuur | zn – paal, om een geit aan vast te binden om te laten grazen. Zette gij de geit èfkes op d’n tuier? Oud. |
| tuig | zn – bestek. |
| tuil | zn – haarlok, kuif. Oud. |
| tuin | zn- heg, haag. Ik mot m’nne tuin nog knippe. |
| tuite | spr- spr: M’n lienkerwoor tit. Men spreekt kwaad van mij. Als ik op de linkerkant van de |
| rokrand bijt, bijt ik op de tong van de lasteraar. |
| spr: M’n rechterwoor tit. Men spreekt goed van mij. Oud. |
| tuitele | ww-ruilen, van kleinigheden. Oud. |
| tükkele | ww-kakelen, van de kloek. Oud. |
| tullepetaon | zn – parelhoen, Fr.: poule pintade: parelhoen. |
| tups | zn – frambozenkistje, van hout, rond, schuin toelopend. |
| Middned.: tubbe, tobbe: kuip. |
| Türrep | toponiem, Markt. Stra.: In het verleden met diverse benamingen in geschriften aangeduid zoals: ’t dorp, de kuijpe, sheeren strate, |
| de wech, de steenwegh, de plaetze, plein. |
| tussebije | bw- tussendoor, tussen de bedrijven door. Ejkes lekker buurte tussebije. |
| spr: Da’sjin tut mèm. Die mensen zijn het heel erg met elkaar eens. |
| tut | zn – blaaseindje, van een ballon. |
| tutje | zn – fopspeen. |
| tutter | zn – gereedschap, metalen |
| tuureluurke | hulpstukje om ’n draad door de naald te krijgen. |
| tuûte | ww- toeteren, claxoneren. Wierde gij mijn nie tute? |
| twalsereej | zn – tafellaken, of -kleed op de keukentafel. ” Fr.: toile: linnen, siree: zeil. |
| tweefele | ww-twijfelen, twijfel – tweefel – getweefeld. |
| tweej(ë)ne | tw- met z’n tweeën. |
| tweejaande-bottram | zn – boterham, open, zonder tegenboterham. |
| twoovere | ww-spoken. |
