| wa zèn | spr: Gij zè wa! Jij bent me er een! |
| waaibwoom | zn – populier, Populus nigra, t.b.v. klompen en lucifers. |
| waaks | bw – lekker puh!, sliepuit. |
| waareft | zn – erf. |
| waareke | ww -werken. waarek – worrek – geworreke. |
| waarekendagsjak | zn – werkpak. |
| waffere | bw- wat voor een? Uuke de waffere? Wat voor een? |
| wakke | bw- wat voor? Wakke schoene èdde gij aon! Wat voor rare schoenen heb jij aan! |
| waoge | ww-durven, Durf ’t is te waoge! Ik zou ’t maar niet proberen als ik jou was! |
| waope | spr: ‘Twoog in z’n waope n’èbbe. Het hoog in de bol hebben. |
| waoterkou | bw- koud weer, gedaalde temperatuur alvorens het gaat regenen. zie: aarremoeig weer. |
| waspèèrd | zn – wasbok, houten schraag om de natte was over te hangen. |
| waspinneke | zn – wasknijper. |
| Wat? | Vraag spr: Wat? antw.: Stikt oew vienger in oew gat. antwoord op ’n lastige vraag. |
| watjekou | zn – dreun, opstopper, flinke klap. Ety.: eng.: what do you call?: wat heb je nog te zeggen? |
| week | spr: De week dursnije. Woensdagavond, vrijersavond. spr: Al wa wèènselijk is. |
| wèènselijk | Zinsnede gezegd na “Zaolig Nuuwjaor” |
| weer | zn – kwar, knoest, takaanzet. |
| zn – kalfje, tot 1 jaar. Weij.: oorspr.: eenjarig dier: it: vitello, lat.: vitellus, vgl.: ned.: vitaal. |
| weer èbbe z’n | plezier hebben, genieten, in z’n sas zijn. Kèkt ‘m is z’n weer èbbe. |
| weeraol | zn – paling, komt met onweer boven zwemmen. |
| wèèrd geeve | spr: Da gift em ginne wèèrd. Daar geeft hij niets om, daar maakt hij zich niet druk om. |
| spr: Ziek zèn en veulpraote, dad gifme ginne wèèrd. Dat geeft me geen gunstig idee. Oud. |
| wèèrd zèn | spr: ‘T is toch wèèrd! Het is toch wat! |
| wèèrdbieje | ww-voortmaken, opschieten. Weij.: weerbieden: in de weer zijn. Hoe.: weer bieden: wederstand bieden. |
| spr: Ge mot wèèrdbieje as de zon schènt. Je moet gebruik maken van het goede weer. |
| wèèrde | spr: zie nul. |
| wèèreld | spr: Ge kunt de wèèreld toch nie bijouwe. Je kunt niet altijd op de hoogte zijn van de laatste ontwikkelingen. |
| weergaoi | zn – echtgeno(o)t(e), gade. Ety.: weedergade: tegenhanger, gegade: genoot, man of vrouw. |
| weete | ww- weten, wit – wies – geweete. |
| wèètere | ww-drinken geven, aan de beesten. |
| ww-drinken geven, uit een emmer, aan kalfjes. |
| weeze | ww-levendigheid, D’r kom d’al mjeer weeze n ‘in da kiend. Er komt al meer levendigheid in dat kind. Oud. |
| zn – spijt, leedwezen. Oud. |
| zn – gelaat, ‘T geluk straol van z’n weeze. |
| weezelijk | bw- echt, Is ’t weezelijk waor? Is het echt waar? |
| wègdouwe | ww- verstoppen. |
| wègkruiperke speule | spel – verstoppertje spelen, een persoon moet alle andere verstopte spelers zoeken en aftikken. |
| wèl | spr: Ge zè nie wèl. Je bent me er een. |
| Wellek? | vraag, spr: Wellek? antw.: Wellek, geitemellek, dan witte nonnie wellek. antwoord op ’n lastige vraag. |
| wèltje | bw – tijdje, eventjes. Eng.:while: poos. |
| wènne | ww- keren, omwenden. ‘T is goei weer om wooi te wenne. |
| wètte | ww-wedden, Ge mot op ’n mollestèrtje wètte, dan wètte zacht. |
| Wie? | vraag, spr: Wie? antw:jan Gatspie, dan witte nog nie wie. antwoord op ’n lastige vraag. zie: Gatspie. |
| wieg | spr: Die is nie in de wieg gesmoord. Die is oud geworden. |
| wiegeske | zn – dovenetel, als de bloemblaadjes van de dovenetel uit beginnen te vallen, zegt men: “daar ligt een kindje in”. |
| die in de lente geboren worden en in de herfst verdwijnen. Oud. |
| spr: Ge zè nog nie drwoog aachter oew woore, ’t wiegestrwooisel èdde nog nor. Je bent nog een broekje! Oud. |
| wieke | ww- huilen, zie: simme. Oud. Weij.: wieke: het geluid van ronddraaiende molenwieken maken. |
| wien | zn – kamperfoelieloof, Oud. |
| wiend | spr: Zèllefs de wiend die van de Leur komt, deug nog nie. Gezegd door ettenaren betr. koude noordoostenwind. |
| Ook in Sprundel zegt men hetzelfde over de wind die uit Etten komt. |
| wiend omlaog | zn – wind, uit het zuiden of westen, goed weer. |
| wiend omwoog | zn – wind, uit het noorden of oosten, koud weer. |
| wiendbal | zn – jongen, opschepper. |
| wiendei | zn – ei zonder schaal. |
| wiendflèp | zn – meisje, opschepper. |
| wiene | ww- winnen, IJ wien daaltij. |
| ww-winden, Wient diejen draod daor mar omeene. |
| wienke | spel – zie: fiepke speule. Oud. |
| wienkel | spr: Da waar z’nne wienkel. Dat was ’t liefste wat hij deed. |
| wienkeldochters | zn – goederen, onverkoopbare spullen waar men maar niet van af geraakt. |
| wientersjolle | zn – winterperen, soort: St.Remy, ook: wientersjalle. |
| wientersjolleke | zn – winterkoninkje, Troglodytes troglodytes. Oud. |
| wies | zn – bos, takken, ook t.b.v. sleutels. Hoe.: wisch-hout: een takkenbos genoemd naar de wisch of het tientje, |
| door hetwelk zij vastgebonden worden. |
| wieske | zn – weggetje, vgl. wèggeske. |
| zn – delfput, dichtgegroeide, gedroogde, geharde frik, bruikbaar als weiland. zie: frik. |
| wiet zèn | ww- eendrachtig zijn, kunnen opschieten met, het eens zijn met. Witte gij da jullieje Nil zwoo wiet is mee z’nne bos |
| wiete | ww-witten, wiet – wiete – gewiet. |
| wijerop | bw- verder op, een eindje verder. |
| wijgerd | zn – wingerd. |
| wijk | spr: zie arte n’in de wijk. |
| wijke | ww-weken. Zèt da goêd mar in de wijk. |
| wijntapper | zn – vliegenvanger, grauwe, Muscicapa striata. Houdt in knotwilgen en leibomen. Ook de roodstaart wordt zo genoemd. |
| wijntapperke | zie: wijntapperke. Oud. |
| zn – roodstaart, gekraagde, Phoenicurus phoenicurus. Ook de vliegenvanger wordt zo genoemd. zie: wijntapper. |
| wijze | spr: Wijze maag nie, daor staot de dwoodstrafop. Gezegde wanneer er over iemand werd gesproken en |
| tevens naar die persoon werd gewezen. |
| Wipèènd ’t | toponiem, Stra.: Het noordeinde van de Markt, tot aan de spoorbaan. Genoemd naar de daar in de buurt gelegen vogelwip tbv. |
| het Colveniersgilde opgericht 1657, of een waterwip tbv. een waterput die is gevonden tijdens de laatste situatiewijzigingen aldaar in 1999. |
| wooge | spr: Oew wooge zèn grwooter as oewen buik. Je schept meer op je bord, dan je op kunt. |
| spr: zie God. |
| spr: zie brat. |
| spr: Oew wooge veschiête. Een dutje doen, een uiltje knappen. |
| woogscheel | zn – ooglid. |
| woogzaol | zn – koor, oksaal. ” Oud. Ver.: woog: vanwege de hoge ligging van het oksaal. |
| wooi | spr: As ’t wooi bloeit en de blaauwe kallevere biêze. Met St.Juttemis, dus: nooit, antwoord op de vraag “Wanneer?”. |
| |
| spr: Wooi vezaomele. Zomaar wat aanrommelen. Zie: kwienkeliêre. |
| wooiwaoge | zn – langpootmug, |
| woone | spr: Op oew eige woone. Het ouderlijk huis verlaten hebben en zelfstandig gaan wonen. |
| woonsdag, wosdag | eig – woensdag. Oud. |
| woorde | spr: zie gèld. |
| woosvat | zn – graanschep, schep van hout met een lange steel. Middned.: osen: hosen: water scheppen. Ned.: hozen. |
| wootes | spel, zie: koppes ofwootes. |
| worre | ww- worden, wor – wier – geworre. |
| ww- horen, |
| woor – wier – gewoord. |
| worre! | bw- stopwoordje, hoor!. Gegao nie meej worre! |
| wuld vareke | zn – pissebed, keldermot. |
| wülleft | zn – katwilg, ook bindwilg, bruikbaar voor vlechtwerk, Salix viminalis. Hoe.: Gildebrief der mandenmakers Breda 1590: .. |
| . “warvenhout…..oorspr.: werfhout, kil.: wervenhout. |
| wülleg | zn – katjeshout, zie: willeft. |
| Würrem? | vraag, spr: Wirrem? antw: Wirrem dirrem, omda ne wurrem ginne pieraos is, dan witte nonnie wirrem. antwoord op ’n lastige vraag. |
| würrep | zn – rug, door de ploeg opgeworpen snede. Oud. |
| würveltje | zn – blokje, van hout aan de binnenkant van het slot van de kastdeur. Hee.: wervelen, draaien. |
