zaand afgaon | spr: IJ zal gin zand mir afgaon. Volgegeten zijn. |
zaank | spr: IJ eet’r de zaank in. Het gaat hem goed, hij heeft er plezier in. |
zabbere | ww-zuigen, met smakkend geluid. Hoe.: sabberen: zeeveren. |
zak leegmaoke | spr: Mekaore de zak leegmaoke. Tegen elkaar opbieden. |
zak opgeeve | spr: De lèèste man de zak opgeeve. Tot het laatst blijven zitten, plakken |
zallef | spr: zie O.L.H. |
zaogemeel | zn – zaagsel. |
zaonegeit | zn- melkgeit, Ver.: zaan: room. |
zaoterdag | eig – zaterdag, |
zatter | bw – volop, ‘T is zatter genogt. Oud. |
zeedig | bw- voorzichtig, met beleid bv. vruchten plukken zonder iets te beschadigen. Oud. |
zeef | spr: De zeefkwijtraoke. De kluts kwijtraken. Oud. |
zèèg | spr: zie zoonde. |
zeemele | ww- motregenen, Oud. |
zeen | zn – mep, klap Ag’oew gemoesjaank nie out, kun d’n zeen krijge. |
zeevere | ww- mauwen, oninteressant geklets. |
zeeverèèr | zn – persoon, langdradig, oninteressant. |
zeikmèèrel | zn – persoon, zeurpiet. |
zeissie | zn – zeis, tweehandig te sturen. |
zèllefbinder | zn – stropdas. |
zèn | ww-zijn, zèn- waar – gewiest. |
zèng | zn – korte regenbui, |
| bw – plons water, I] kree d’n zèng waoter oover z’n schaole. Hij kreeg ’n plons water over zijn lijf uitgegoten. |
zènnie | zn – zenuw, Oud. |
zètswienkel | zn – filiaal, Oud. |
zètte, oew eige | ww-gaan zitten, Pak ne stoêl èn zèt oew eige! Ga maar zitten! |
| ww-je vermannen, Doe nie zoo flaauw, zèt oew eige wad. |
zètter | zn – pootaardappel, Oud. |
zeun | zn – zoon. |
zibbedeejke | zn – vrouw, lijzig, sloom trutje. |
zicht | zn – handzeis, met één hand te sturen. zie: pikke. |
ziele n’opneeme | spr: De kapelaan kom ziele n’opneeme. De kapelaan komt op huisbezoek. |
zienge | ww – koken, ‘T waoter ziengt. |
ziengende mies | zn -gezongen Mis, Oud. |
zienkels | zn – sintels, Oud. |
zuûtout,ziêtout | zn – zoethout, Oud. |
zift | zn – zeef. |
zijige | zn – man, met vrouwelijke maniertjes. |
zijn | pv- hem, Daor èdde zijn wook wir. Da d’is van zijn. |
zin èbbe | spr: Zin ebbe as ’n koei die zondag out. Helemaal geen zin hebben. spr: zie krom. |
zjeekel | zn – sikkel. |
zjeel | spr: Alle trokke n’aon jin zjeel. Alle waren van één partij, trokken samen partij tegen. Oud. |
zeer | spr: zie schèlle. |
zjeere schoene | zn – voeten, die pijn doen. |
zjeevere | ww – kwijlen, uit de mondhoeken. zie: kwiele. ” Ety.: middned.: sever, oud eng.: safor: hetgeen druipt. |
zjoêre | ww – zwaaien, wuiven, hand opsteken. Fr.: bonjour: |
zocht | bw- zacht, Oud. |
zoemba | spel, speelgoed: Knoop een touwtje van min. 75 cm. aan een wasknijper. |
| Knijp een strook crêpepapier vast van ± 10 cm breed en min. 100cm lang. Neem het touweinde en slinger de knijper rond. |
zoemknwoop, zoemer | spel, speelgoed: Rijg een draad van ± 50 cm lengte door het gaatje van een grote knoop en door een ander gaatje terug. De einden |
| aan elkaar knopen. Steek links en rechts een vinger in de lus, windt de knoop op. Door trekken en vieren de knoop draaiende houden. |
zoêt | bw – braaf, rustig. Da’s toch ’n zoêt kiendje. |
zoêt mondje | zn – zoetekauw zijn, IJ is wèl ’n zoét mondje. Hij houdt veel van allerlei zoetigheid. |
zoêt zèn | ww- bezig zijn, er volop werk mee hebben. Daor zèdde nog wèl n week zoêt meej. |
zoête n’arbèd | spr: zie gèld. |
zoêteke | zn – brave, troetelnaampje voor een kind. |
zoêtout | zn – wortelstok, van de Kalissestruik, Lat.: Glyzyrrhiza Glabra. zie: schommeldrip. |
zolde | zn – gewend, smal, vooral voor korenbouw, Hoe.: volgens kil.: is een zille: ééne loope lands, honderd roede, een derde |
| gedeelte van een bunder. Na mijn onderzoek is een zille” het dubbele van een lope lands. |
zolder | Hoe.: zille: oud saks.: syl of sulh: ploeg, suling, “..in die taal zooveel lands, als door eene enkele ploeg op eene dag kan bebouwd |
| worden”. zie: gewènd. spr: zie botter. |
zon | spr: As de zon in uis komme. |
zondag | Zonder te groeten of te spreken binnenkomen. |
| spr: zie zin èbbe. |
zonk | zn – inzinking, klein dal. spr: Boove zonk zèn. Zijn schaapjes op het droge hebben. |
zoonde | spr: ‘T is zoonde da’k ’t zèèg, mar. .. ik kan er niets aan doen, maar….. ik moet het zeggen. |
zootij | bw- zodra. |
zoowa | bw- bijna, Ik gieng zoowa van m’nne sus. Ik viel haast flauw. |
zosse | ww – zou ze, Ge zosse toch ik wit nie wa doên. |
zot | spr: zie bot. |
zoutedrüp | zn – ruitvorm. |
zucht | bw- zin, aandrift, begering. Zucht èbbe vur de studie. Oud. zn – lichaamsvocht, samentrekkend tot gezwellen, waterzucht. |
zuiger | zn – nieuwe loot, met donker blad, op een gestorven boom. Oud. |
zuipe | spr: Zuipe as n’n èggel. Heel erg veel kunnen drinken. |
zuiver zètte | ww-wieden, I] ee z’nne n’of mwooi zuiver gezèt. |
zukke | bw- zulke. |
zul | zn – stalgang, Dui.: die Schwelle: de drempel, richel achter de voedergoot in de stal. |
zullekes | zn – leunstoel, luie stoel, lage armstoel, met verstelbare rugleuning. |
zürreg | zn – zuring, veldzuring Rumex acetosa. |
zürrege | ww- zorgen, Ik zirreg wèl dat ie in z’nne zrreg gin zrrege n’eet. |
zuurbal | zn – snoep, rond snoepje met fruitsmaak al dan niet met een stokje eraan. |
zuurballenat | zn – slappe ranja. |
zuvvel | tw- zoveel. |
zwab | bw- zwad, hoeveelheid gemaaid gras in één regel gelegd. Oud. |
zwad | zn – grasrug, na het maaien om tot hooi te drogen. |
zwagger | zn – damesmantel, met lange vertikale rugplooi. |
zwallem(e) | ww-talmen, uitblijven. ‘T Eilig Artbeeld blifmar aon de zwallem. Oud. |
zwaor | spr: zie jit. |
zwart-wiet | zn – salmiak, droppoeder, gemalen hout van de kalisseboom. zie: schommeldrop. |
zwartkopke | zn – koolmeesje, zie: biediefke. |
zwèèrderij | zn – gezwel. |
zwèerdje | zn – zwoerd, van spek. |
zwètsklwoot | zn – opschepper, onbedachtzaam spreker. |
zwjeet | spr: Lui zwjeet is gaauw gerjeed. Een broertje dood hebben aan werken. Alles is teveel. |
zwolluuwstèèrt | zn – pandjesjas, lange jas met gespleten achterpand, onderdeel van het jaquet. zie: billetikker. |
| Ver.: heeft de vorm van de staart van een zwaluw. |
zwoo wijd | spr: Z’is wir zwoo wijd. Ze is weer in verwachting. |
zwoobedjeeme | bw – zo meteen. |
zwooie | ww-opvoeden, ” Ned.: zogen. |
zwoovast | bw- alvast, Gao zwoovast mar vort. Loop alvast maar vooruit. |